มณฑลอุดร

“อุดร” มาจากคำว่า “อฺตฺตร” ในภาษาบาลี สันสกฤต หมายถึง “ทิศเหนือ”

มณฑลอุดร เป็นการสื่อถึงตำแหน่งที่ตั้งของเมืองด้านทิศเหนือของสยามในขณะนั้น ประกอบไปด้วยหัวเมืองต่างๆ ได้แก่ อุดรธานี หนองคาย เลย สกลนคร นครพนม กาฬสินธุ์ ขอนแก่น ต่อมาในปี พ.ศ. 2476  ได้ยกเลิกระบบมณฑลเทศาภิบาลเปลี่ยนเป็นระบบจังหวัดตามแบบปัจจุบัน

การวางรากฐานการปกครองแบบ “มณฑล” เริ่มขึ้นในปี 2417 ในสมัยรัชกาลที่ 5 เนื่องจากสถานการณ์ข้อพิพาทระหว่างสยามกับชาติตะวันตกในบริเวณหัวเมืองตามชายแดนของสยามที่อยู่ติดกับอาณานิคมของตะวันตกและป้องกันการรุกรานจากจีนฮ่อ แต่ไม่มีการวางแผนการปกครองอย่างเป็นระบบ ภายหลังรัชกาลที่ 5 ทรงปฏิรูปการปกครองเมื่อพ.ศ. 2435 โดยมีการปกครองแบบ “เทศาภิบาล” หรือ “มณฑลเทศาภิบาล” ขึ้นเพื่อเป็นการรวมอำนาจการปกครองเข้าส่วนกลาง