กว่าจะมาเป็นพิพิธภัณฑ์เมืองอุดรธานี

ประวัติและความเป็นมาในการก่อตั้งอาคารราชินูทิศ

อาคารราชินูทิศ เริ่มต้นจากพระราชดำริของสมเด็จพระศรีพัชรินทราบรมราชินีนาถพระบรมราชชนนีพันปีหลวงในรัชกาลที่ 6 ซึ่งตั้งพระราชหฤทัยสร้างโรงเรียนสตรีประจำมณฑลอุดรแต่การดำเนินการหยุดชะงักลงเมื่อพระองค์เสด็จสวรรคตในปี พ.ศ. 2462 ต่อมาพระยาศรีสุริยราชวรานุวัตร (ศุข ดิษยบุตร) และคุณหญิงน้อม ดิษยบุตร ได้ดำเนินการสร้างอาคารเรียนใหม่พร้อมเชิญชวนประชาชนบริจาคทรัพย์และพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวได้พระราชทานนามว่า“ ราชินูทิศ” อาคารเรียนนี้สร้างเสร็จในปี พ.ศ. 2468 โดยมีลักษณะสถาปัตยกรรมแบบโคโลเนียล

ในปี พ.ศ. 2497 อาคารราชินูทิศถูกใช้เป็นสำนักงานสมาคมส่งเสริมวัฒนธรรมหญิง จังหวัดอุดรธานี ก่อนที่จะย้ายโรงเรียนไปที่แห่งใหม่ในปี พ.ศ. 2503 ต่อมาถูกโอนเป็นสำนักงานโครงการพัฒนาการศึกษา และในปี พ.ศ. 2541 กรมศิลปากรได้ขึ้นทะเบียนอาคารนี้เป็นโบราณสถานสำคัญ โดยในปี พ.ศ. 2547 อาคารราชินูทิศได้ปรับปรุงเป็น พิพิธภัณฑ์เมืองอุดรธานี ซึ่งจัดแสดงเรื่องราวเกี่ยวกับประวัติศาสตร์ อารยธรรม และวัฒนธรรมของชาวอุดรธานี

พิพิธภัณฑ์แห่งนี้ก่อตั้งจากความร่วมมือของประชาชนในจังหวัด โดยเปิดให้บริการครั้งแรกในวันที่ 18 มกราคม พ.ศ. 2547 ซึ่งตรงกับวันสถาปนาจังหวัดอุดรธานีครบรอบ 111 ปี มีการจัดแสดงนิทรรศการถึง 16 ห้อง เช่น เรื่องราวโบราณคดี ศิลปวัฒนธรรม และภาพถ่ายประวัติศาสตร์ ปัจจุบันอยู่ในความดูแลของเทศบาลนครอุดรธานี